„Dama z gronostajem” Leonarda da Vinci, najsłynniejsze, znajdujące się w polskich zbiorach dzieło światowej sztuki, z Wawelu powróci na stałe do budynku Muzeum Czartoryskich w Krakowie.
Mimo trwającego remontu, już 6 kwietnia br. zostanie dla publiczności otwarta nowa, czasowa wystawa „Skarby Kolekcji Czartoryskich”.
O Kolekcji Czartoryskich zrobiło się głośno, gdy 29 grudnia 2016 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego kupiło całość zbiorów od Adama Karola ks. Czartoryskiego. Transakcję okrzyknięto wydarzeniem bez precedensu. Kontrowersje i emocje wzbudzało właściwie wszystko: zasadność zakupu, forma negocjacji i wysokość ustalonej kwoty.
– Pieniądze ze sprzedaży Kolekcji zostały przelane na rachunek Fundacji Czartoryskich jako instytucji, a nie na prywatne konto Adama Karola Czartoryskiego – podkreślał wielokrotnie Maciej Radziwiłł, członek Zarządu Fundacji, odpowiadając na kolejne wątpliwości. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zaś poinformowało, że fundusze na zakup zbiorów pochodziły z ubiegłorocznej rezerwy budżetowej.
Obie strony podpisały właściwie dwie umowy. Pierwszą o zakupie Kolekcji (pamiątki przeszłości, dzieła sztuki i Biblioteka) oraz drugą o darowiźnie budynków Muzeum oraz „ruchomości osobistych” Adama K. Czartoryskiego, będących jego prywatną własnością. Wątpliwości dotyczące umów – wyjaśnione 13.01.2017. przez Ministerstwo – wynikają ze skomplikowanej struktury własnościowej. Pierwszym bowiem właścicielem Kolekcji i budynków był Adam Czartoryski, który jako donator przekazał je założonej przez siebie Fundacji książąt Czartoryskich.
Co z umowy sprzedaży i darowizny wynika dla dalszych losów Muzeum Czartoryskich? Było i będzie ono nadal pod opieką Muzeum Narodowego w Krakowie. Przejęcie zbiorów oraz nieruchomości przez Skarb Państwa ma zagwarantować stałe i stabilne finansowanie działalności Muzeum. Ważną częścią zarówno umów wcześniejszych, jak i obecnych jest zapewnienie nierozerwalności Kolekcji. Oznacza to, że zbiory należą do Muzeum Czartoryskich, będą prezentowane publiczności razem i nie wejdą jako część do ogólnych zbiorów Muzeum Narodowego.
Zakup Kolekcji daje też możliwość dokończenia rozpoczętego kilka lat temu generalnego remontu siedziby Muzeum, który według planów powinien zakończyć się w 2019 roku.
Kolekcję pamiątek przeszłości Polski oraz dzieł sztuki, w myśl hasła „Przeszłość Przyszłości” zaczęła gromadzić Izabela z Flemmingów Czartoryska (1746-1835). Jej wnuk, Władysław ks. Czartoryski (1828-1894) swój majątek w Sieniawie (ob. woj. podkarpackie) przekształcił w ordynację, zapewniając w ten sposób utrzymanie zbiorów. Jego prawnym spadkobiercą jest prawnuk, Adam Karol ks. Czartoryski y Borbon (ur. 1940), syn Augusta, ostatniego ordynata sieniawskiego. W 1991 roku, chcąc uregulować stosunki własnościowe między Polską a spadkobiercami ordynatów sieniawskich, założył Fundację ks. Czartoryskich, która objęła na własność i otoczyła opieką te cenne zbiory.
Adam Karol ks. Czartoryski jest człowiekiem starszym, średniozamożnym, nie mającym męskiego potomka. Oddając zbiory Państwu Polskiemu zadbał o ich los na przyszłość. Wobec bardzo nisko wynegocjowanej kwoty, zakup Kolekcji, jak i oddanie na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości krakowskich oraz ewentualnych roszczeń reprywatyzacyjnych, jego gest należy potraktować jako dar, zgodny z ideą Izabeli, zwanej „Panią na Puławach”.
Jan Leśny